Nawyki – dlaczego ciągle popełniamy te same błędy

Każdy z nas ma różne złe nawyki…

Jest sobota wieczór. Kończy się dzień, który był dla nas wyjątkowo trudny. Dzieciaki nie najlepiej spały w nocy, a później przez cały dzień miały co chwilę jakieś skoki nastrojów – tak trochę jakby miała być zaraz burza… Tylko, że burzy nie było, a zły nastrój został 🙂 Pewnie kojarzycie takie dni.

Kiedy już w końcu zasnęli byliśmy naprawdę porządnie zmęczeni. Ja jeszcze musiałem pojechać na zakupy i pomimo tego, że staram się dbać o właściwe odżywianie po wyjściu ze sklepu okazuje się, że kupiłem paczkę żelków 🙂 Co prawda tylko 100g, ale za to 63g cukru. W drodze do domu cała paczka zostaje opróżniona, a ja zamiast czuć pozorną błogość odczuwam, że to nie był dobry pomysł, bo tak dużej dawki cukru na raz od dawna nie przyjmowałem.

Analiza – czyli dlaczego tak się stało

Jeszcze parę miesięcy temu uznałbym taką sytuację za zwykłe odreagowanie stresu – przecież to normalne – należy mi się. Jednak w ostatnim czasie w ramach pracy nad sobą zacząłem interesować się tą kwestią i wiem już jaki mechanizm mną pokierował.

W tym wpisie podzielę się tym z Wami. Uważam, że jest to jedna z kluczowych rzeczy, którą każdy z nas powinien wiedzieć – zmiana nawyków. Zarówno po to, aby budować dobre nawyki jak i eliminować stare.

4 etapy nawyków

Każdy z naszych nawyków (dobrych i złych) zbudowany jest na bazie 4 etapów, które warto znać.

Pierwszym etapem jest sygnał, który startuje cały proces i skłania nasz mózg do określonego zachowania (poprzedza on nagrodę).
Warto tutaj wiedzieć, że nasz umysł cały czas skanuje otoczenie w poszukiwaniu sygnałów sugerujących obecność nagród 🙂 Brzmi logicznie – prawda?

Drugim etapem jest pragnienie, które możemy uznać za siłę napędową każdego nawyku. Tak naprawdę my nie pragniemy samego nawyku, ale zmiany pewnego stanu, w którym się znajdujemy. Nie zależy nam więc na włączeniu telewizora, ale na rozrywce (lub poczuciu Nothing Box).

Trzecim etapem jest reakcja, która jest już naszym nawykiem wykonywanym w formie myślenia lub działania.
Ważne jest tutaj, że podejmujemy tylko te nawyki, które są dla nas łatwe (sięgnięcie po kolejną paczkę chipsów) i do których jesteśmy zdolni.

Ostatnim etapem jest nagroda, będące skutkiem naszej reakcji. Sygnał pojawia się, bo dostrzegliśmy potencjalną nagrodę. Pragnienie wyzwoliło w nas chęć otrzymania nagrody, a reakcja to już działanie mające na celu otrzymanie nagrody.

Nagrody na krótki czas dają nam zadowolenie i uwalniają od pragnienia.

Jak to działa w praktyce?

1. Sygnał
   Pojawia się dźwięk powiadomienia w telefonie
   
2. Pragnienie
   Chcesz zobaczyć nową wiadomość
   
3. Reakcja
   Sięgasz po telefon i czytasz wiadomość
   
4. Nagroda
   Zaspokoiłeś pragnienie przeczytania wiadomości.

W ten prosty sposób sygnał zostaje skojarzony z reakcją i nagrodą. Sięgnięcie po telefon zostaje skojarzone z sygnałem telefonu. Właśnie dlatego tak często sięgamy po telefon. Jest to już nasz nawyk.

Cały proces nawyków możemy podzielić na 2 główne fazy:

1. Faza problemu (Sygnał i Pragnienie) – uświadamiamy sobie, że coś chcemy zmienić
2. Faza rozwiązania (Reakcja i Nagroda) – działamy, żeby uzyskać oczekiwaną zmianę.

Wiele z naszych codziennych zachowań realizujemy dokładnie w tym modelu. Ma to związek m.in. z objadaniem się wieczorem, piciem piwka przed spaniem, oglądaniem telewizji, etc. Zazwyczaj są już to na tyle silne nawyki, że wykonujemy je podświadomie, nie zdając sobie z nich sprawy.

Jak zmienić złe nawyki?

W jednym z poprzednich wpisów pisałem o postawie reaktywnej i proaktywnej. Możesz przeczytać to tutaj: Każdy może założyć firmę/rodzinę, jednak czy każdy odniesie sukces… ?

Postępowanie zgodnie z naszymi starymi nawykami to typowa postawa reaktywna. Reagujemy podświadomie na sygnały jakie się pojawiają.

Jak to zmienić? Czyli działać proaktywnie i zacząć zarządzać swoimi nawykami (zmieniać je lub usuwać)?

Sygnał	Uczyń go niewidocznym
Pragnienie	Uczyń je nieatrakcyjnym
Reakcja	Uczyń ją trudnym
Nagroda	Uczyń ją zniechęcającą

Jak to wykorzystać?

Czy zmiana nawyków jest dla Ciebie ważna? Poniżej kilka przykładów, które mogę Ciebie zainspirować.

Jeśli zbyt często sięgasz do telefonu to wyłącz powiadomienia? Wyłączając sygnał przerywasz proces.

Jeśli regularnie podjadasz słodycze albo usuń ich zapasy z domu, albo przenieś w trudno dostępne miejsce. Gdy reakcja będzie wymagała od Ciebie większego wysiłku (pojechanie do sklepu) to większa szansa, że tego nie zrobisz.

Jeśli źle się odżywiasz i często korzystasz z tzw. śmieciowego jedzenia przez co jesteś ociężały i nerwowy, to zacznij uświadamiać sobie jaki to ma wpływ na Twoich najbliższych. Czy to właśnie chcesz im dostarczyć? Nerwowego, ciągle zmęczonego i lekko otyłego ojca, który nie ma czasu dla dzieciaków bo źle się czuje? Zacznij się zastanawiać co jest dla Ciebie tak naprawdę ważne – wtedy pragnienie może stać się nieatrakcyjne (jeśli uświadomisz sobie skutki i zestawisz ze swoim celem).

Zadanie do wykonania

Zrób sobie od razu po przeczytaniu tego artykułu listę złych nawyków, które masz. Spójrz na nie z perspektywy 4 etapów:

1. Sygnału
2. Pragnienia
3. Reakcji
4. Nagrody

Zastanów się co możesz zrobić, aby zmodyfikować proces wchodzenia w te nawyki.

Podziel się swoimi efektami i wnioskami w komentarzu – tym samym zamiast być biernym czytelnikiem zostaniesz aktywną osobą dającą wartość innym 🙂